کتاب خداحافظ گاری کوپر اثر رومن گاری ترجمه سروش حبیبی

گاهی یک نویسنده داستان و شخصیت‌ هایش را چنان عمیق و زیبا بيان میکند که آن کتاب تبدیل به اثری ماندگار در ذهن خواننده میشود. کتاب خداحافظ گاری کوپر از آن دست کتاب‌ های جذاب است که هرکسی باید حداقل یک بار لذت خواندن آن را تجربه کند. خداحافظ گاری کوپر یکی از مشهورترین کتاب‌ های رومن گاری، نویسنده‌ ي فرانسوی است که «نشر نیلوفر» آن را در ایران منتشر کرده است. این رمان با جملات زیبا و هنرمندانه‌ ی فراوان و با طنز ظریفی که دارد خوانندگان خود را چنان به وجد آورده که عده‌ ای رومن گاری را با «سلین» نویسنده‌ ی بزرگ فرانسوی مقایسه میکنند.

درباره‌ کتاب خداحافظ گاری کوپر

لنی، جوان آمریکایی بيست‌ و يك ساله‌ ای است که از ترس فراخوانده شدن براي خدمت در ارتش آمریکا در جنگ با ویتنام، کشورش آمریکا را ترک ميكند و به خانه‌ ی دوست روشن‌ فکرش باگ مورن، در سويیس ميرود. به غیر از لنی جوانان دیگری هم به خانه‌ ي باگ آمدند که در داستان درباره‌ ی آنها مختصر توضیحي داده شده است. آنها هم درست مانند لني از يك واقعیت در زندگي خود فرار ميكنند.

کتاب خداحافظ گاری کوپر دو راوی دارد. در بخش‌ هایی از داستان راوی یکی از ساکنان خانه‌ ي باگ است. نکته‌ ی جالب اين شخصيت، هویت پنهان آن است. او به غیر از لنی، تنها كسي كه در طول داستان درباره‌ ی افراد دیگر خانه صحبت میکند. بخش‌ های دیگر داستان هم به شکل روایت سوم شخص و از زبان نویسنده تعریف میشوند. لنی به دنبال رهایی و آزادی است و بیشترین چیزی که در این جهان باعث آرامش و رهایی او میشود اسكي روی ارتفاعات آلپ است. او از هر وابستگی بیزار است و میخواهد تعلقی به هيچ چیز نداشته باشد، حتی به وطنش که حالا از آن فرار کرده است. اما لني او در اين فرار چندان هم موفق نيست. او عکسی از گاری کوپر دارد که سال‎ها پیش آن را باهم انداخته‌‌ اند. دیدن این عکس لني را به یاد وطنش آمریکا می‌ اندازد. گاری کوپر برای او سمبل انسانی آزاد و رها است. او این عکس را پيش خود نگه داشته، اما دوستانش به لني میگویند: «میدونی چیه لني؟ بگذار برایت بگویم. از گاری کوپر دیگه خبری نیست. هیچ‌ وقت هم دیگه پیداش نمیشه. آمریکایی خونسردی که محکم روی پاهاش وایساده بود و با ناکسا میجنگید و از حق دفاع میکرد و آخر سر هم پوزه‌ ی اشرار رو توی خاک میمالید. آمریکای حق و درستی، خداحافظ! حالا دوره‌ی ویتنامه. دوره‌ ی شورش دانشگاه‌ ها است، دوره‌ ی دیوار کشیدن دور سیاه محله‌ ها است. چاو، خداحافظ گری کوپر!» ولی او با وجود اینکه از تاریکی دنیا خسته و آزرده است، درونش هنوز امیدی وجود دارد که با دیدن عکس گاری کوپر روشن میشود. آنچه در نهایت باعث نقطه‌ ی عطف داستان خداحافظ گاری کوپر ميشود، آمدن عشقی است که ناگهان به زندگی لنی وارد میشود و در عین امیدبخشی میتواند تهدیدی برای آزادی او باشد.

خداحافظ گاری کوپر؛ کتابی از سمبل‌ ها و نمادها

در داستان خداحافظ گاری کوپر دلیل سفر لنی به ارتفاعات آلپ و فرار از شرکت در جنگ با ویتنام است. اما آنچه رومن گاری در این قصه برای خواننده ترسیم میکند، فرار لنی از تعلقات زمینی و جامعه‌ ی پرتناقض آن زمان است. همه‌ ی لذت لنی در زندگی اسکی بازی کردن است. ارتفاعات و بلندی‌ ها برای لنی مفهومی از پاکی و روشنایی دارد. همانطور که جلد کتاب تصویر مردی را نشان میدهد که میخواهد از بند زندگی مدرن و عصر چرخ‌ دنده‌ های تمدن امروزی فرار کند. لنی با تفکر رهایی و آزادی به روی قله‌ های آزادی، عشق و رهایی پناه میبرد و در نهایت آن چیزی که رومن گاری آن را در کتاب، وابستگی درست و گوهر اصلی وجود هستی معرفی میکند «عشق» است.

تاثیر رومن گاری از دو نویسنده‌ ی مشهور

کتاب خداحافظ گاری کوپر با عنوان انگلیسی The Ski Bum سيزده فصل دارد. فصل اول كه جزو طولاني ترين فصل‌ هاي اين كتاب به حساب مي‌ آيد را ميتوان در دسته‌ ي يكي از زيباترين فصل‌ هاي رمان در ادبیات داستانی برشمرد. اگر کتاب «کوه جادو» شاهكار نویسنده‌ ی انگلیسی «توماس‌ مان»‌ را خوانده باشید، متوجه‌ ي تاثیر رومن گاری از فلسفه‌ ی این کتاب در نوشتن کتاب خداحافظ گاری کوپر میشوید. در کتاب «کوه جادو» شخصیت اصلی داستان «هانس کاستروپ» برای دیدن پسرخاله‌ ی خود که در آسایشگاه کوهستاني زندگي ميكند، به «یواخیم» میرود و از آنجا ماجراهایی برای او شروع میشوند.

دهه‌ ی شصت؛ دوره‌ ي رسوایی آمریکا

در دهه‌ ی شصت میلادی آمریکا در جنگ با  ویتنام بود. دوره‌ ای که به رسوایی آمریکا در جهان معروف شد و سر و صدای زیادی را از طرف گروه‌ های مختلف اجتماعی، جوانان و روشن‌ فکران در داخل آمریکا به راه انداخت. به همین دلیل این دوره از نظر سیاسی و اجتماعی دوره‌ ی حساسی در جامعه‌ ي آن زمان است. در گفت‌ و گوهای شخصیت‌ های کتاب هم میتوان اشاره‌ هايي دید که دیدگاه‌ های افراد روشن‌ فکری مثل باگ دوست لنی را بیان میکند. براي مثلال باگ در جایی میگوید: «مردم عموما آمریکایی‌ ها را دوست ندارند» و اين جمله نشان‌ دهنده‌ ی تاثیر این نابه‌ سامانی نسبت به رویدادهای آن دوره از تاریخ آمریکا است.

رومن گاری؛ سلين قرن بيستم فرانسه

رومن گاری در ۸ مه ۱۹۱۴ میلادی در شهر «ویلنا» در «لیتوانی» به دنیا آمد. او در فرانسه بزرگ شد، در دانشگاه حقوق خواند و دست آخر در نیروی هوایی فرانسه دوره‌ ي آموزش خلبانی گذراند. گاری در جنگ جهانی دوم به «نیروهای آزاد فرانسه» پیوست. حاشیه‌ ها، فراز و نشیب‌ ها و اتفاقات عجیب زندگی شخصی رومن گاری همیشه برای دوست‌ داران ادبیات موضوع جالب و عجیبی بوده است.

او بیشتر از بیست رمان را با چهار نام مختلف به‌عنوان نویسنده منتشر کرد و در دو فيلم هم به‌ عنوان کارگردانی پشت دوربين ايستاد. نام اصلی او رومن کاتسف بود كه او این نام را به رومن گاری تغییر داد. رومن اعتقاد داشت که کاتسف یک اسم روسی است و یک نویسنده ‌ي بزرگ فرانسوی نمیتواند یک نام روسی داشته باشد، اما برای یک ویولونیست چنین اسمی عالی خواهد بود. او به غیر از نام‌ های کاتسف و گاری، با اسم‌ هاي «فوسکو سینی بالدی» و «شاتان بوگات» هم آثاری منتشر کرد و موفق شد با دو اسم مستعار خود دو مرتبه جایزه‌ ی ادبی گنکور كه به هر نویسنده فقط یک بار در طول عمرش تعلق میگیرد، دریافت کند.

رومن گاري بعد از مرگ همسرش در سن شصت‌ و سه سالگی، در سال ۱۹۸۰ با شلیک گلوله برای همیشه به زندگی خود پایان داد. گاری قبل از مرگش یادداشتی از خود به جای گذاشت و در آن نوشت: «به خاطر همسرم نبود. دیگر کاری نداشتم… واقعا به من خوش گذشت، متشکرم و خداحافظ!»

 آثار رومن گاری

رومن گاری (Romain Gary) در طول زندگی‌ اش نویسنده‌ ی پرکاری بود. از کتاب های او میتوان به «اوضاع در ارتفاعات کلیمانجارو رو به راه است»، «زندگی در پیش رو»، «ریشه‌ های آسمان»، «مردی با کبوتر»، «مرگ و چند داستان دیگر»، «پرندگان میروند در پرو بمیرند»، «میعاد در سپیده دم»، «لیدی ال» و «قلابی» اشاره کرد.

خداحافظ گاری کوپر اولین بار با ترجمه‌ ی سروش حبیبی

«سروش حبیبی» مترجم پرکار ایرانی است که نام او بیش از چهل سال است که با ترجمه‌ ی آثار برجسته‌ ی ادبیات جهان در ایران شناخته میشود. خيلي‌ ها «حبيبي» را با «جنگ و صلح» از «لئون تولستوى» مىشناسند. «سروش حبیبی» در سال 1312 در تهران متولد شد. اولين كتابى كه او ترجمه كرد «بيابان تاتارها» بود و با آن «دينو بوتزاتى» را به فارسى‌ زبانان معرفى كرد. «حبیبی» یکی از مترجم‌ هاي مطرح کشور است که آثار برجسته‌ ی زیادی را مستقیما از زبان های مختلف روسی، آلمانی و فرانسوی ترجمه کرده است. آثارى چون «طبل حلبى» نوشته‌ ی «گونتر گراس»، «ابله» و «شياطين» و «قمارباز» از «داستايفسكى»، «ژرمينال» اثر «اميل زولا» و «آنا كارنينا» نوشته‌ ی ديگر «تولستوى» از جمله آثار بزرگ ادبی هستند که اعتبار خود را در ایران از نام حبیبی گرفته‌ اند. «سروش حبیبی» اولین بار با کتاب خداحافظ گارى كوپر، رومن گاری را به ایرانی‌ ها معرفی کرد. این کتاب به‌ وسيله‌ ي «نشر نیلوفر» منتشر شده و ترجمه‌ ی دیگری از این کتاب هم به‌ وسيله‌ي «بهمن بهفروزی» به فارسي برگردانده شده است. «حبیبی» در سال ۱۳۵۶ به آمریکا رفت و از سال ۱۳۵۸ تا به امروز ساکن فرانسه است.

قسمت‌هایی از کتاب خداحافظ گاری کوپر ‌میخوانیم

پدر و مادرش این خانه‌ ي کوهستانی را در ارتفاع دو هزاروسیصد متری برایش ساخته بودند، زیرا در این ارتفاع از تنگ نفس اثری نبود. اما باگ در این ارتفاع هم نفس راحت نمیکشید. روان پزشکش در «زوریخ» میگفت: «این از ایده‌ آلیسم او است» او حاضر نبود خود را بپذیرد. ضد طبیعت بود. اما یک ضد طبیعت نخبه. خلاصه‌ بدشانسی از این بدتر چه میخواهید؟ این خانه خیلی گران تمام شده بود. سنگ‌ هایش را یکی‌ یکی با سورتمه تا نوک کوه بالا کشیده بودند. به یک قلعه جنگی می‌ مانست که روی یک صخره برپا شده باشد. دهکده ولن (Wellen) هفتصد متر پایین‌ تر از آن بود. ابیگ (Ebbig) از آنجا پیدا بود. آنجا ابرها را زیر پای خود میدیدی. دور و بر آن از هر جای دیگری، شاید به جز هیمالیا، برف بیشتر بود. همه چیز در این خانه زیبا بود و شکوهمند.