کتاب روان‌ درمانی اگزیستانسیال اثر اروین یالوم ترجمه سپیده حبیب

مفاهیم وجودی انسان همیشه دست‌ مایه‌ ی خلق آثار بزرگ و شگفت‌ آور در طول تاریخ بوده که بسیاری از نظریات و تفکرات حاکم پس از خود را تحت تأثیر قرار داده است. افراد زیادی طی سال‌ های اخیر همانند فلاسفه‌ ی باستانی این مضامین را به چالش کشیده‌ اند و کتاب‌ های قابل‌ توجهی را منتشر کرده‌ اند. «اروین یالوم» موضوعات مرتبط با سرشت و غایت انسان را در میان آثاری درمانی داستانی به تصویر میکشد و اثری روان‌ شناسانه و فلسفی در قالب رمان می‌ آفریند. کتاب «روان‌ درمانی اگزیستانسیال وجودی» یکی از آثار ویژه و شاخص این نویسنده است که درباره‌ ی چهار دغدغه‌ ی غایی زندگی، مرگ، آزادی، انزوای اگزیستانسیال و بی‌ معنایی است. این کتاب جریانی روشن و بسیار تأثیرگذار است که سایت پرطرفدار گودریدز درباره‌ ی آن نوشت: «اثری استادانه و مبتکرانه.»

درباره کتاب روان‌ درمانی اگزیستانسیال وجودی

کتاب «روان‌ درمانی اگزیستانسیال وجودی» Existential Psychotherapy اثر «اروین یالوم» سال 1980 منتشر شده است. این کتاب باهدف ارائه راه‌ و‌ روش‌ هایی برای روان‌ درمانی تألیف شده است و نویسنده درباره‌ ی این اثر گفته است: «روان‌ درمانی اگزیستانسیال رویکردی پویا یا پویه نگر است و بر دلواپسی‌ هایی تمرکز میکند که در هستی انسان ریشه دارد.»

اندیشه‌ های مربوط به این نوع روان‌ درمانی ابتدا با نظریات افرادی همچون «ژان پل سارتر» و «گابریل مارسل» شکل گرفت. «اروین یالوم» با مطالعه و بررسی آثار این افراد و غیرقابل‌ اجتناب بودن مرگ و آزادی این اثر را آفرید. کتاب «روان‌ درمانی اگزیستانسیال وجودی» شامل یازده فصل است که عبارت‌ اند از «مرگ»، «زندگی، مرگ و اضطراب»، «مفهوم مرگ برای کودکان»، «مرگ و ناهنجاری روانی»، «مرگ و روان‌ درمانی»، «آزادی»، «خواستن»، «تنهایی»، «تنهایی اگزیستانسیال و روان‌ درمانی»، «پوچی»، «پوچی و روان‌ درمانی». هر یک از این فصل‌ ها مسائل بنیادی و ارتباطشان با یکدیگر را شرح میدهد و در ارتباط با مشکلات مرتبط به آنها رویکردهای عملی ذکر میکند.

درباره اروین یالوم، نویسنده و روان‌ درمانگر آمریکایی

«اروین دیوید یالوم» Irvin David Yalom روانپزشک، روان درمانگر و پایه‌ گذار روانشناسی هستی‌ گرا یا اگزیستانسیال در سال ۱۹۳۱ در واشنگتن دی سی به دنیا آمد. خانواده‌‌ اش از یهودیان روس‌ تباری بوده‌ اند که به آمریکا مهاجرت کرده‌ اند. او در جوانی تحصیل در رشته‌ ی پزشکی در بوستون را آغاز کرد و پس از آن برای تحصیل در رشته روانپزشکی به نیویورک رفت. «یالوم» با تکیه‌ بر علم و دانش‌ و سال‌ ها مطالعه‌ اش توانست پلی میان آثار فلاسفه‌ ای همچون ارسطو و سقراط و روانشناسی روز ایجاد کند. او سال‌ های زیادی را وقف مطالعه‌ ی آثار افرادی همچون «شوپنهاور» کرد و کتاب‌ هایی زیادی در این باره به چاپ رساند.

«اروین یالوم» علاوه‌ بر پژوهش و تحقیق مدتی را هم در دانشگاه استنفورد مشغول به تدریس بود و مفاهیم وجودی انسان را بررسی میکرد. این روانشناس برجسته‌ با سایر افراد فعال در این حوزه کمی تفاوت دارد، او توانسته ارتباط خوبی میان ادبیات و روانشناسی ایجاد کند. او در میان داستان‌ های جذاب که حتی برای مخاطبان عام هم قابل‌ درک است موضوعات مختلف روحی و روانی را بررسی کند و شرح بدهد. او مضامین و درون‌ مایه‌ های فلسفی را در قالب رمان‌ و داستان‌ ها به تصویر میکشد و به‌ عنوان نویسنده‌ ای برجسته نیز شناخته شده است.

«اروین یالوم» چهره‌ ای سرشناس در علم روان‌ کاوی است و مفاهیمی همچون زندگی، آزادی، انزوا، مرگ و پوچی که از ازل فکر فلاسفه‌ را مشغول کرده است را به چالش میکشد. کتاب‌ های «اروین یالوم» جزو آثار خوش‌ خوان و قابل‌ درک حوزه‌ ی تخصصی فلسفه و روان‌ کاوی است. او اولین اثرش، «روان‌ درمانی گروهی: از نظریه تا عمل» را در سال ۱۹۷۰ منتشر کرد و پس از آن کتاب «خیره به خورشید» را در سال 2008 به چاپ رساند. نام این نویسنده بیش‌ از پیش با کتاب «وقتی نیچه گریست» در سراسر دنیا درخشید، این رمان گفت‌ و گویی میان «فریدریش نیچه»، «زیگموند فروید» و «یوزف برویر» است که در فضایی تخیلی شکل گرفته است.

«اروین یالوم» نویسنده‌ ی رمان‌ های روان‌ شناختی تا امروز افتخارات و جوایز زیادی را کسب کرده است. او سال 2002 موفق به دریافت جایزه انجمن روان‌ پزشکی آمریکا شد و جایزه‌ ی روانشناسی «ادوراد استرکر» را از طرف بخش روان‌ پزشکی دانشگاه پنسیلوانیا و جایزه‌ی «صندوق بنیاد برای تحقیقات روان‌ پزشکی» را از سوی  انجمن روان‌ پزشکی آمریکا دریافت کرد.

در بخشی از کتاب روان‌ درمانی اگزیستانسیال وجودی میخوانیم

پویایی اگزیستانسیال قابل‌تلفیق با مدل تکاملی نیست. هیچ دلیل قانع‌کننده‌ ای برای یکی دانستن دو مفهوم «بنیادین» (یعنی مهم، اساسی) و «نخستین» (یعنی اولین به لحاظ تاریخ رویداد) وجود ندارد. اکتشاف عمیق از چشم‌انداز اگزیستانسیال به معنای اکتشاف درگذشته نیست، بلکه به معنای روبیدن و کنار زدن دلواپسی‌ های روزمره و تفکر عمیق فرد درباره‌ ی موقعیت اگزیستانسیالش است. این به معنای تفکر خارج از زمان است، تفکر درباره‌ ی رابطه‌ ی میان پا و زمین زیر پا، میان خودآگاهی فرد و فضایی که احاطه‌ اش کرده است؛ به معنای فکر کردن درباره‌ ی شیوه‌ ی شدن و بودن فرد نیست، بلکه به معنای تفکر درباره‌ی خود فرد است. اهمیت گذشته‌ی فرد – که همان خاطره‌ ی فرد از گذشته است – تا جایی ست که بخشی از هستی فعلی فرد را میسازد و بر شیوه‌ ی فعلی رو به‌ رو شدنش با دلواپسی‌ های غایی تأثیر میگذارد؛ ولی همانطور که بعداً توضیح خواهم داد، پر ارزش‌ترین عرصه برای اکتشاف درمانی نیست. زمان حالی که آینده را میسازد، مهمترین زمان در درمان اگزیستانسیال است.

این تفاوت بدان معنا نیست که فرد نمیتواند عوامل اگزیستانسیال را در چارچوبی تکاملی بیابد (درواقع، فصل سوم تکامل مفهوم مرگ برای کودک را عمیقاً موردبررسی قرار میدهد)؛ ولی به این معناست که وقتی فرد میپرسد «در این لحظه، سرچشمه‌ ی بنیادی ترین دلواپسی‌ ها در عمیق‌ ترین لایه‌ های وجودم کجاست؟»» دیگر مسائل تکاملی به کار نمی‌ آیند. گرچه نخستین تجربیات فرد، اهمیت انکارناپذیری در زندگی دارند، ولی پاسخی برای این سؤال اساسی به ارمغان نمی‌ آورند. درواقع، بازمانده‌ ی این تجربیات نخستین، سکون زیست‌ شناختی‌ ای پدید می‌ آورد که پاسخ را در ابهام نگه میدارد. پاسخ این پرسش فرا فردی است. پاسخی است ورای تاریخچه‌ ی زندگی خصوصی هر فرد.

پاسخی است که برای همه کاربرد دارد: مربوط به «موقعیت» بشر در جهان است.

این تفاوت میان مدل‌ های تحلیلی تکاملی پویا و مدل اگزیستانسیال بلافصل و غیر وابسته به تاریخچه، چیزی بیش از گرایشی نظری ست: همانگونه که در فصل‌ های بعد خواهم گفت، کاربردهای بسیار مهمی در اسلوب درمانگر دارد.

جهت‌ گیری اگزیستانسیال: غریب ولی به طرز عجیبی آشنا

قسمت اعظم مطالب من درباره‌ ی دلواپسی‌ های غایی غریب به نظر میرسد، ولی به طرز عجیبی برای درمانگر بالینی آشناست. عجیب‌ و غریب است زیرا رویکرد اگزیستانسیال به شیوه‌ ای رمان گونه به قلب مباحث و دسته‌ بندی مشاهدات بالینی میزند. به‌ علاوه، بیشتر واژه‌ ها متفاوت‌ اند. حتی اگر از اصطلاحات تخصصی فیلسوفانه پرهیز کنم و برای توصیف مفاهیم اگزیستانسیال اصطلاحاتی عامیانه به کار برم، درمانگر بالینی این زبان را از لحاظ روان‌ شناختی بیگانه می یابد. کدام واژه‌ نامه‌ ی روان‌ درمانی را پیدا میکنید که حاوی اصطلاحاتی چون «انتخاب»، «مسئولیت»، «آزادی»، «تنهایی اگزیستانسیال»، «اخلاقیات»، «هدف در زندگی» و «اراده» ‌باشد؟ وقتی به جست‌ و جوی این موضوعات پرداختم، کامپیوتر‌های کتابخانه‌ های پزشکی به من پوزخند زدند.

ترجمه کتاب روان‌ درمانی اگزیستانسیال وجودی به فارسی

کتاب روان‌ درمانی اگزیستانسیال وجودی اثر «اروین یالوم» را «سپیده حبیب» به فارسی ترجمه کرده و آن را «نشر نی» سال 1389 منتشر کرده است. نسخه‌ ی الکترونیک این اثر در این صفحه از حامی استارتاپ برای خرید و دانلود موجود است. «سپیده حبیب» از مترجمان حرفه‌ ای ایرانی است که ترجمه‌ ی آثار «اروین یالوم» در ایران را برعهده دارد. این مترجم کتاب‌ های دیگر این نویسنده را ازجمله «وقتی نیچه گریست»، «درمان شوپنهاور»، «مامان و معنی زند‌گی» و «هنر د‌رمان» هم به فارسی ترجمه کرده است. «سپیده حبیب» تحصیلاتش را در رشته‌ ی پزشکی به سرانجام رسانده و رشته‌ی روانپزشکی را برای مقاطع تخصصی برگزیده است از این رو علاوه‌ بر ترجمه‌ ی دقیق خود نیز از دانش این علم بهره‌ مند است. از ترجمه‌ های دیگر این مترجم میتوان به کتاب‌ های «هستی» اثر «ارنست انجل» و «عشق و اراده» اثر «رولو می» اشاره کرد.