کتاب بار هستی اثر میلان کوندرا ترجمه پرویز همایون‌ پور

کتاب بار هستی اثر میلان کوندرا ترجمه پرویز همایون‌ پور در بخش کتابخانه حامی استارتاپ

درباره‌ ی محبوب ترین کتاب میلان کوندرا؛ بار هستی

کتاب بار هستی روایتی منسجم از روابط انسان‌ هاست که درون‌ مایه‌ ای فلسفی و روان‌ کاوانه دارد. او گذشته و سابقه‌ ی خانوادگی آدم‌ ها را در شکل‌ گیری شخصیت‌شان موثر میداند. کوندرا تاثیر ناخودآگاه که در سن پایین معمولا به شکل نادرستی شکل میگیرد را در برداشتی که هر کدام از شخصیت‌ های داستان از محیط بیرون دارند را واکاوی میکند.

کوندرا وزن زندگی را به دو‌ کفه‌ ی ترازو شبیه میداند؛ سنگینی یا سبکی بار هستی روی بشر؟

او چهار شخصیت اصلی کتاب یعنی توما، ترزا، سابینا و فرانز را در موقعیت‌ هایی قرار میدهد تا جوابی برای این سوال که بخشی از متن کتاب است، پیدا کند.

«چگونه بار هستی را به دوش میکشیم؟ آیا سنگینی بار، هول‌ انگیز و سبکی آن دلپذیر است؟

سنگین‌ ترین بار، ما را در هم میشکند، به زیر خود خم میکند و به روی زمین میفشارد. بار، هر چه سنگین‌ تر باشد، زندگی ما به زمین نزدیک‌ تر، واقعی‌ تر و حقیقی‌ تر است.

در عوض فقدان کامل بار موجب میشود که انسان از هوا هم سبک‌ تر شود، به پرواز درآید، از زمین و انسان دور گردد و به صورت یک موجود نیمه واقعی درآید و حرکاتش هم آزاد و بی معنا شود.

بنابراین کدام یک را باید انتخاب کرد: سبکی یا سنگینی؟»

توما، پزشک و جراح توانمندی‌ است که با نقدهای زیادش به کمونیست‌ های چک شغلش را از دست میدهد. او پس از ازدواج ناموفقش، روابط آزاد و متعددی را شکل داده است. معشوقه‌ اش سابینا، هنرمندی‌ است که عصیان زنانه را ستایش میکند. توما به طور اتفاقی با ترزا دیدار میکند و به او دل میبندد. ترزا پیش‌خدمت رستوران است و بعد از سختی‌ هایی که در زندگی با مادرش داشته، یک شبه آنجا را ترک میکند و به پراگ میرود. توما و ترزا ازدواج میکنند و معنی بسیاری از مفاهیم، به دغدغه‌ ای بین شخصیت‌ های داستان تبدیل میشود.

کوندرا در این کتاب موضع‌ گیری اخلاقی نمیکند. او جهان‌ بینی خود که «خرد تردید در یقین» و «نسبی بودن مسائل بشری» است را در بستر قصه‌ گویی‌ اش برای خواننده روشن میکند.

فیلم «بار هستی» با بازی ستارگان سینما

در سال ۱۹۸۸ فیلمی با اقتباس از کتاب بار هستی (The Unbearable Lightness of Being) با همین نام ساخته شد. کارگردان فیلم، فیلیپ کافمن به داستان کتاب وفادار ماند اما روایت غیر خطی کتاب را تغییر داد. بازیگران مطرحی چون دنیل دی‌لوئیس و ژولیت بینوش در این اقتباس سینمایی نقش‌ آفرینی کردند. فیلم بار هستی توانست تحسین منتقدین را بدست آورد. اما بسیاری از دوست‌ داران کتاب، مقایسه‌‌ ی این اثر با اقتباسش را نشدنی میدانند.

از میلان کوندرا چه میدانیم؟

میلان کوندرا (Milan Kundera) در سال 1929 در جمهوری چک کنونی، در خانواده‌ ای با سطح بالای فرهنگی به دنیا آمد. او با نوشتن شعر، وارد دنیای ادبیات شد. مجموعه داستان «عشق‌ های خنده‌ دار» و رمان «شوخی» را نوشت که تنها آثار او به زبان مادری‌ اش هستند. نمایشنامه‌ ی «ژاک و اربابش» را در سه پرده و بر اساس رمان «ژاک قضا و قدری» اثر «دیدرو»، فیلسوف فرانسوی نوشت. به دلایل سیاسی و اجتماعی تا پانزده سال بعد از چاپ،  هویت اصلی نویسنده‌ ی این اثر مشخص نبود. کتاب بار هستی را در سال 1982 منتشر کرد. او در بستر داستانی عاشقانه، مسائل مربوط به فلسفه، هنر و تاریخ را در ذهن خواننده به چالش میکشد. اثری که به محبوب‌ ترین کتاب او بدل شد. از دیگر آثار مهم او میتوان به کتاب‌ های «والس خداحافظی»، «کتاب خنده و فراموشی» و «آهستگی» اشاره کرد.

 آخرین کتاب میلان کوندرا به نام «جشن بی‌ معنایی» در سال 2014 یعنی چهارده سال بعد از چاپ آخرین کتابش منتشر شد. در جایی از کتاب مینویسد: «ما از مدت‌ ها پیش فهمیده‌ ایم که دیگر ممکن نیست این جهان را واژگون کرد، نه حتی شکل آن را تغییر داد یا بدبختی پیشرونده‌ ی آن را متوقف ساخت. یک راه مقاومت بیشتر نمانده است؛ جدی نگرفتن جهان.»

میلان کوندرا چند بار نامزد جایزه‌ ی نوبل ادبیات شد، اما تا امروز موفق به دریافت این جایزه نشده‌ است. هرچند در تاریخ، نویسندگان بزرگی وجود دارند که لایق چنین افتخاری بودند اما این جایزه به آنها داده نشده است. از نویسندگان نامداری همچون تولستوی، ناباکوف، پروست، چخوف، بورخس و زولا گرفته تا نویسندگان صاحب سبک معاصری چون اتوود، راث، موراکامی و البته کوندرا.

سکوت طولانی کوندرا در رسانه‌ ها و شایعات پیرامون‌اش

 کوندرا معتقد است باید از آثارش سخن گفت نه از خودش. شاید به همین دلیل است که از سال 1986 با مطبوعات مصاحبه نکرده است. با این حال گاهی شایعاتی درباره‌ ی مرگ و یا گذشته‌ اش در رسانه‌ ها منتشر میشود. جنجالی‌ ترین شایعه، اتهامی بود که در سال 2008 مطرح شد. نشریه‌ ای در کشور چک با انتشار یک سند از پلیس مخفی پراگ در دهه‌ ی پنجاه، کوندرا که آن زمان بیست سال داشته را به همکاری با پلیس کمونیست پراگ متهم کرد. در طی این همکاری، او یکی از هموطنانش را به عنوان جاسوس به دولت تحویل میدهد.

بعد از عنوان شدن این اتهام، میلان کوندرا مجبور شد تا جمله‌ ای در دفاع از خود بگوید: «من کاملاً غافلگیر شدم از چیزی که نه مطلقاً انتظارش را داشتم، نه تا دیروز از آن خبر داشتم و نه اتفاق افتاده است.»

نویسندگان مطرح به این خبر واکنش نشان دادند. یاسمینا رضا، نمایشنامه‌ نویس و داستان‌ نویس صاحب سبک فرانسوی با انتقاد شدید از عملکرد رسانه‌ ها، در دفاع از کوندرا، یادداشتی در روزنامه‌ ی لوموند چاپ کرد. گابریل گارسیا مارکز و فیلیپ راث نیز که از نزدیک، این نویسنده‌ ی بزرگ را میشناختند، از او حمایت کردند.

ترجمه و نشر کتاب بار هستی

کتاب بار هستی (The Unbearable Lightness of Being) برای اولین بار در سال ۱۳۶۵ توسط پرویز همایون پور به فارسی ترجمه شد و نشر گفتار آن را چاپ کرد. دلیل انتخاب این عنوان در مقدمه‌ ی کتاب آمده است: «عنوان کتاب در اصل سبکی تحمل ناپذیر هستی بوده که اندیشه‌ ی زیربنایی و درون‌ مایه‌ ی رمان است. ولی چون این عنوان تنها پس از مطالعه‌ ی رمان مفهوم میگردد، مترجم بار هستی را برگزید.»

بعد از مدتی نشر قطره امتیاز چاپ کتاب را از نشر گفتار خرید و کتاب را با طرح جلدی متفاوت و اضافه کردن مقدمه و چند پیش‌گفتار، تجدید چاپ کرده است.

نسخه الکترونیکی (pdf) کتاب بار هستی میلان کوندرا ترجمه پرویز همایون پور را میتوانید از همین صفحه دانلود کنید.

در بخشی از کتاب بار هستی میخوانیم

واقعه‌ ی هولناک یک زندگی را میتوان به کمک استعاره‌ ی سنگینی توضیح داد. میگویند بار سنگینی بر دوش داریم و این بار را حمل میکنیم، خواه قدرت تحمل آن را داشته و خواه نداشته باشیم. با آن مبارزه میکنیم، خواه بازنده باشیم، خواه برنده شویم. اما به‌ راستی چه اتفاقی برای سابینا روی داده بود؟ در واقع هیچ. مردی را ترک کرده بود که خودش نخواسته بود با او بماند. آیا او را دنبال کرده بود؟ آیا کوشیده بود از او انتقام بگیرد؟ نه، او دست به هیچ کاری نزده بود. واقعه‌ ی هولناک زندگی سابینا فاجعه‌ ی سنگینی نبود، بلکه عارضه‌ ای بود که از سبکی ناشی میشد. آنچه بر شانه‌ های او فرو ریخت بار سنگینی نبود، بلکه «سبکی تحمل‌ ناپذیر هستی» بود…

توما به دیوار کثیف حیاط نگاه میکرد و‌ نمیدانست که این حال، احساس عصبی زودگذری‌ است یا عشق.

و در این شرایط که یک مرد واقعی میداند چگونه سریعا تصمیم بگیرد، توما از شک و دو دلی خود شرمسار بود. این تردید زیباترین لحظه‌ ی عمرش را از هر معنایی تهی میساخت.

توما خود را سرزنش میکرد، اما سرانجام دریافت که شک و تردید امری کاملا طبیعی است: آدمی هرگز از آنچه باید بخواهد، آگاهی ندارد، زیرا زندگی یک‌ بار بیش نیست و نمیتوان آن را با زندگی‌ های گذشته مقایسه کرد و یا در آینده تصحیح نمود.

–با ترزا بودن بهتر است یا تنها ماندن؟

هیچ وسیله‌ ای برای تشخیص تصمیم درست وجود ندارد، زیرا هیچ مقایسه‌ ای امکان‌ پذیر نیست. در زندگی با همه چیز برای نخستین بار برخورد میکنیم. مانند هنرپیشه‌ ای که بدون تمرین وارد صحنه شود. اما اگر اولین تمرین زندگی، خود زندگی باشد، پس برای زندگی چه ارزشی میتوان قائل شد؟ این است که زندگی همیشه به یک «طرح» شباهت دارد. اما حتی طرح هم کلمه‌ ی درستی نیست، زیرا طرح همیشه زمینه‌ سازی برای آماده کردن یک تصویر است، اما طرحی که زندگی ماست، طرح هیچ چیز نیست، طرحی بدون تصویر است.

توما این ضرب‌المثل آلمانی را با خود زمزمه میکرد: یک‌بار حساب نیست، یک‌بار چون هیچ است. فقط یک‌بار زندگی کردن مانند هرگز زندگی نکردن است.