بلاک‌ چین به زبان ساده

حتی اگر ندانید بلاک چین به چه معنا است، حتما به گوش تان آشنا است. زیرا صحبت‌ های مختلفی درباره بلاک‌ چین شنیده می‌شود. مثلا برخی معتقدند که با وجود این فناوری، زندگی بهتر و ساده‌ تر خواهد شد و دیگر خبری از بانک‌ های امروزی نخواهد بود. اما استفاده از بلاک‌ چین محدود به بانک‌ داری و امور مالی نمی‌شود.

به نظر می‌ رسد این عبارت تازه‌ وارد در زمینه‌ های مختلف، حرف‌ های فراوانی برای گفتن دارد. به همین دلیل در این مطلب در حامی استارت آپ قصد داریم تکنولوژی بلاک‌ چین را توضیح دهیم.

با وجود اینکه با رشد و رونق بازار کریپتو (ارزهای دیجیتال)، پای بلاک‌ چین به بحث‌ های تخصصی و عمومی بسیاری باز شده است، اما هنوز کسانی هستند که کاربرد آن را نمی‌دانند و از جریان بی‌خبرند.

فناوری بلاک چین چیست؟

به شکل ساده می توان گفت فناوری بلاک چین این امکان را به افراد می دهد که ارزهای رمزنگاری خود مانند بیت کوین را ارسال و دریافت کنند. با این حال فناوری بلاک چین بسیار بیشتر از یک سیستم پرداخت ساده است. هنگامی که ساتوشی ناکاموتو اولین ارز رمزنگاری جهان (بیت کوین) را ایجاد کرد، یک پروتکل شگفت انگیز به نام بلاک چین را نیز ساخت.

یکی از جالب ترین ویژگی های بلاک چین این است که هیچ شخص یا مقام واحدی کنترلی بر آن ندارد. در عوض، بررسی و تایید تراکنش ها توسط یک انجمن آنلاین انجام می شود که آن را غیرمتمرکز می سازد. این پروتکل مزایای فراوانی دارد. مثل شفافیت، سرعت و امنیت که در مورد آنها توضیح داده خواهد شد.

واقعیت و ذات ایده بلاک چین نه تنها در معاملات و مسائل مالی قابل استفاده است، بلکه در هر صنعت دیگری نیز می توان از آن استفاده کرد.

بلاک چین غیرمتمرکز است، یعنی همه به داده ها دسترسی دارند(مگر این که یک بلاک چین خصوصی توسط شرکتی ایجاد شده باشد). این بدان معنی است که به محض این که یک تراکنش، پردازش و تایید می شود، بر روی بلاک چین برای همه قابل مشاهده است.

ایده‌ی غیرمتمرکز سازی

همانطور که گفته شد بلاک چین یک فناوری غیرمتمرکز است که هر چیزی که روی آن اتفاق می‌افتد، حاصل از عملکرد شبکه به عنوان یک کل است. از این ویژگی بسیار استفاده می‌شود. با ایجاد یک روش جدید برای بررسی معاملات، برخی جنبه‌ های تجارت سنتی ضرورت خود را از دست خواهند داد. برای مثال، معاملات بورس سهام می‌توانند به طور همزمان در بلاک چین قرار گیرند – یا می‌توان انواع حسابرسی‌ ها مانند ثبت زمین را کاملا عمومی‌ کرد. تمرکز زدایی در حال حاضر یک واقعیت است.

بلاک چین چگونه کار می‌کند؟

واژه بلاک چین (Blockchain) ترکیبی از دو کلمه Block (بلوک) و Chain (زنجیره) است. این فناوری در حقیقت زنجیره‌ای از بلوک‌هاست. در هر بلاک، هر اطلاعاتی می‌تواند ثبت شود؛ از جرم و جنایت‌ های یک فرد تا نمایش اطلاعات حساب برای دارایی‌ ها مانند بیت کوین. اطلاعات در بلاک‌ ها قرار می‌گیرند و با هم به صورت زنجیره‌ ای مرتبط می‌شوند. این زنجیره، بلاک چین را تشکیل می‌دهد.

آیا بلاک‌ چین همان بیت‌کوین است؟

در ابتدا باید تفاوت میان دو مفهوم کلیدی را بشناسید. بیت‌ کوین و بلاک‌ چین. اجازه بدهید که درباره بیت‌ کوین که نوعی ارز دیجیتالی است، بیشتر گفته بشود:

• بیت‌ کوین:
یادتان باشد که هرگز بیت‌ کوین را با بلاک‌ چین، اشتباه نگیرید. بسیاری از افراد این دو مفهوم را به جای هم استفاده می‌کنند. پس همین حالا به خاطر بسپارید که بیت‌ کوین چیزی نیست جز یک ارز دیجیتال که براساس فناوری بلاک‌ چین کار می‌کند.

جزییات بیشتر: (درباره بیت‌کوین بیشتر بخوانید)

• بلاک‌ چین:
بلاک‌ چین نوعی فناوری است که به انتقال دارایی‌های دیجیتالی نظیر بیت‌ کوین از فردی به فرد دیگر کمک می‌کند.

چگونگی تایید تراکنش ها در بلاک چین

حتما به یاد دارید که قبلا گفته شد بلاک چین غیرمتمرکز است. به این معنی که هیچ قدرت یا دولت مرکزی بر آن کنترلی ندارد. در واقع به این معنی است که بلاک چین نیاز به شخص ثالثی برای تایید تراکنش های مالی ندارد. پس در این صورت تراکنش ها چگونه تایید می شوند؟

بلاک چین یک پلتفرم عمومی است. یعنی در اغلب موارد هر کسی می تواند به شبکه برای تایید تراکنش ها کمک کند. آنها باید این کار را با استفاده از قدرت محاسباتی خود انجام دهند و در عوض قادر به پشتیبانی از شبکه هستند.

تمام بلاک چین ها از فناوری مشابهی برای انجام این کار استفاده نمی کنند. در واقع روند بر اساس چگونگی توافق شبکه، متفاوت می شود. توافق اساسا به این معنی است که شبکه چطور باید اعتبار تراکنش و این که کاربر واقعا سرمایه و موجودی دارد را بررسی کند.

بلاک چین با پیروی از قوانین رمزنگاری به توافق می رسد. این جایی است که واژه کریپتو کارنسی یا ارز رمزنگاری از آن حاصل می‌شود. رمزنگاری یک مرحله پیشرفته از ریاضیات است که بر اساس الگوریتم های معمایی ایجاد شده است.

هنگامی که بلاک چین و جامعه داوطلبان آن بتوانند معمای الگوریتمی را حل کنند، طبق قوانین رمزنگاری، تراکنش معتبر و صحیح است. با این حال بلاک چین های مختلف از روش های متفاوتی برای حل مسئله یا معما استفاده می کنند که به عنوان “مکانیسم اجماع یا مورد توافق” شناخته می شود.

آیا گیج کننده بود؟ خب اجازه دهید با مثالی آن را بیشتر توضیح دهیم.

بلاک چین بیت کوین از مکانیسم اجماعی به نام اثبات کار(POW) استفاده می کند. مسئله یا معمای مطرح شده بسیار دشوار است. به نحوی که هیچ انسانی به تنهایی نمی تواند آن را حل کند. به همین دلیل نیاز است تا از قدرت های محاسباتی بالا استفاده شود.

هر رایانه ای که به شبکه متصل است(که گره یا نود نامیده می شود) تلاش می کند تا معما را با سرعت بیشتری حل کند. هر کسی که سریعتر معما را حل کند، بیت کوین جدید را پاداش می گیرد. اما این پاداش رایگان نیست. زیرا کاربر برای استفاده از قدرت محاسباتی خود، هزینه زیادی مانند هزینه برق پرداخت می کند. POW فقط یک نمونه از چگونگی رسیدن به اجماع یا توافق است. مثال های بسیار دیگری از این نوع توافق نیز وجود دارند که به بعضی از آنها در زیر اشاره می شود:

PoS(اثبات سهام)
DPoS(اثبات سهام رای گیری شده)
PBFT(تحمل خطای بیزانس به صورت عملی)
DAG(گراف جهت دار غیر مدور)

ناشناس بودن در بلاک چین چگونه است؟

زمانی که ساتوشی ناکاموتو در سال ۲۰۰۹ بیت کوین را ایجاد کرد، نه تنها خواستار ایجاد یک سیستم پرداخت منصفانه، مطمئن و شفاف بود، بلکه می خواست این امکان را فراهم کند تا مردم به صورت ناشناس انتقالات پول را انجام دهند.

انجام پرداخت های خود با استفاده از پول های فیات را در زندگی روزمره در نظر بگیرید. هنگامی که از دستگاه خودپرداز پول برداشت می‌کنید، بانک می داند کجا هستید و چقدر برداشت داشته اید. یا زمانی که با استفاده از کارت اعتباری خود خرید انجام می دهید، باز هم مشخص است که کجا هستید و چقدر هزینه کرده اید.

وقتی که حقوق و دستمزد خود را دریافت می کنید، باز هم بانک می‌داند که چه مقدار به شما پرداخت می شود. این موارد همچنان ادامه می یابد. اما نکته مهم اینجاست که این شخص ثالث اطلاعات زیادی در مورد شما دارد. اما چه چیزی به آنها حق می دهد که بدانند شما با پولی که به دست آورده اید، چه می کنید؟ در حقیقت لازم نیست چیزی بدانند.

اما در این مورد فناوری بلاک چین متفاوت است. زمانی که شما صاحب یک ارز رمزنگاری می شوید، آن را در کیف پول دیجیتال خود ذخیره می کنید. این کیف پول می تواند آنلاین باشد، یا بر روی دسکتاپ رایانه شما یا تلفن همراه شما قرار داشته باشد و یا یک کیف پول سخت افزاری باشد. این ارز رمزنگاری را می توانید از طریق چیزی به نام آدرس کیف پول انتقال دهید. شما می توانید تعداد زیادی کیف پول داشته باشید، اما آدرس هیچ یک از آنها یکسان نیست.

وقتی قصد انتقال ارز را دارید، در واقع آن را از کیف پول خود به کیف پول سایرین منتقل می کنید. به عنوان مثال تراکنش انجام شده برای بیت کوین به صورت زیر است:

مثلا کیف پول “۱BoatSLRHtKNngkdXEeobR76b53LETtpyT”، می خواهد ۲ بیت کوین به کیف پول “۱CfaunqrVpcXmpLheUVWeSP1KPsKDha1Nb” در روز جمعه ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰ و در ساعت ۱۵:۳۷ ارسال می کند.

به محض تایید تراکنش همه می توانند تاریخ و زمان انجام تراکنش را مشاهده کنند. با این حال تنها اطلاعاتی که عموم در مورد فرستنده و گیرنده می دانند، آدرس کیف پول ها است.

به همین دلیل تراکنش های بلاک چین کاملا ناشناس نیستند، اما با نام مستعار صورت می گیرد. با این حال درست مانند استفاده از ارزهای فیات و فیزیکی است. مانند زمانی که شما به سوپر مارکت مراجعه کرده و خرید می کنید، فروشنده شما را می بیند، اما هیچ اطلاعات دیگری در مورد شما ندارد.

بنابراین می توان گفت که در بلاک چین به نوعی نام مستعار وجود دارد و کاملا ناشناس نیست.

کاربردهای بلاک چین

همانطور که گفتیم بیت کوین و ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز، مهم‌ ترین موفق‌ ترین کاربرد فناوری بلاک چین هستند. به عنوان مثال در بیت کوین با استفاده از این تکنولوژی امکان تقلب، دوبار خرج کردن پول و برگشت تراکنش‌ ها از بین می‌رود.

اما این فناوری می‌تواند به جز ارزهای دیجیتال، کاربردهای زیاد دیگری هم داشته باشد و هر کجا نیاز به فضایی برای ذخیره داده و از بین بردن نیاز به اعتماد باشد، امکان استفاده از آن وجود دارد.

به عنوان نمونه انتخابات الکترونیکی و بدون تقلب می‌تواند یکی از کاربردهای بلاک چین باشد. با استفاده از این نوآوری می‌توان تا حد زیادی خطر تقلب در انتخابات و نیاز به نیروی انسانی را کاهش داد.

یا برای یک نمونه دیگر می‌توان به استفاده از بلاک چین در زنجیره تامین و حمل و نقل اشاره کرد. کارخانه‌ جات و شرکت‌ های تولید کننده می‌توانند اطلاعات کالاها و حمل و نقل خود را از ابتدا تا رسیدن به دست مشتری روی پایگاه داده ثبت می‌کنند که این کار اصالت کالاها و کیفیت مواد اولیه را برای مشتری تضمین می‌کند.

با این فناوری می‌توان درست مثل یک جامعه یا سازمان، نوعی حاکمیت را در یک سیستم به‌ وجود آورد که همه بتوانند نسبت به سهامشان و اختیاراتی که دارند در جلو بردن آن سیستم سهیم باشند.

همچنین با این فناوری می‌شود دارایی‌ ها را به توکن‌ های دیجیتال تبدیل کرد و آنها را به صورت یک دارایی قابل انتقال عرضه کرد. به عنوان مثال، ارزش یک خانه را به هزاران توکن دیجیتال تبدیل می‌کنند و آنها را نسبت به بودجه متقاضیان به فروش رساند تا افراد زیادی (حتی از کشورهای دیگر) بتوانند در آن خانه سرمایه‌گذاری کنند.

البته هنوز در دنیای واقعی به صورت گسترده بلاک چین مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و با اینکه این فناوری غیرمتمرکز است، در بسیاری از کار ها با وجود آن باز هم مجبور به تکیه کردن به نهادها و سازمان‌ های متمرکز هستیم. اما با فراهم شدن زیرساخت‌ های لازم مثل توسعه هوش مصنوعی یا اینترنت اشیاء می‌توان به کاربرد های بیشتر این فناوری امیدوار بود.

جمع بندی

بلاک چین یک فناوری است که امکان ثبت اطلاعات به صورت دائمی و بدون امکان تغییر را فراهم می‌کند.

این فناوری در حقیقت نوعی دیتابیس یا پایگاه داده است که روی یک یا چند سرور خاص قرار ندارد بلکه روی تمام کامپیوترهایی که به شبکه متصل می‌شوند، توزیع شده است. به دلیل بهره بردن از رمزنگاری و ثبت آن در همه کامپیوترهای شبکه، گزارشات ثبت شده قابل هک یا حذف نیستند.

بیت کوین اولین کاربرد این فناوری بود اما از این سیستم انقلابی برای هر سیستمی که نیاز به ثبت گزارش داشته باشد می‌توان بهره برد.