سهام چیست؟ بررسی انواع سهام در بازار بورس
منظور از سهم دقیقا چیست؟
منظور از کلمه سهام چیست؟ سهام جمع کلمه سهم است.
هر شرکت سهامی خاص یا سهامی عام به قسمت هایی مساوی تقسیم میشود که به هر یک از این قسمت ها یک سهم گفته میشود.
اگر یک شرکت را یک کیک بزرگ در نظر بگیریم، این کیک به قسمت های دقیقا مساوی تقسیم شده و هر قسمت از این کیک یک سهم است.
اساسی ترین فرق بین یک شرکت سهامی خاص با سهامی عام این است که همه می‌توانند سهام شرکت های عام را خرید و فروش کنند ولی سهام شرکت های سهامی خاص در مالکیت عده ای خاص است.
وقتی که شما یک سهم از شرکت خریداری می‌کنید در فعالیت ها، و سود و زیان آن شرکت شریک می‌شوید و سهام دار آن شرکت خواهید بود.
شرکت هایی که دارای شرایط خاصی هستند می‌توانند سهام خود را در بورس تهران عرضه کنند.
همه افرادی که کد بورسی دریافت کرده اند می توانند سهام این شرکت ها را خرید و فروش کنند.
آیا سهام داران مالک شرکت هایی هستند که سهم شان را خریده اند؟
سهام داران مالک شرکت هایی که سهم شان را خریده اند نیستند بلکه آن ها مالک سهام هایی هستند که توسط این شرکت ها توزیع شده و آنها آن بخش از سهم را خریده اند. پس سهام داران مالک میز و صندلی های شرکت نیستند ولی مالک درصدی از آن صندلی هستند یعنی اگر قرار باشد صندلی در شرکت فروخته شود پول حاصل از فروش این صندلی بین تمام سهام داران باید تقسیم شود.
در همان مثال فروشگاه فرض کنید روزی شریک دوم بگوید که من میخواهم نصف فروشگاه را به رنگ صورتی در بیاورم و زمانی که با مخالفت شما و شریک سوم رو به رو شد بگوید با سهم شما کاری ندارم و میخواهم نصف مربوط به خودم را رنگ بزنم. مسلما شما و شریکتان اجازه این کار را به او نخواهید داد و البته که این کار او نیز غیر قانونی است.
یا فرض کنید بگوید میخواهم مانیتور سیستم بارکد زن فروشگاه را بفروشم چون اگر این سیستم را تقسیم کنیم سهم من به اندازه این مانیتور می شود.
در ارتباط با سهام شرکت ها نیز همین جریان صادق است. کسی که درصد بیشتری از سهام شرکت را دارد قدرت بیشتری در تصمیم گیری های آتی شرکت را دارد و نه اینکه بخواهد هر بخش از شرکت را بفروشد چون درصد بیشتری از سهم شرکت را دارد.
وقتی سودی توسط شرکت به دست می آید٬دارایی به فروش میرسد و یا ملک و ساختمانی به فروش میرسد به شخصی که سهام دار شرکت است به نسبت سهمش از این فروش ها حقی میرسد.
چیزی که سهامداران مالک آن می شوند سهام هایی است که توسط شرکت توزیع شده است؛ و شرکت ها مالک سرمایه هستند. سهامداران نمی توانند با شرکت یا با دارایی های شرکت کاری انجام دهند. یک سهامدار نمی تواند با یک صندلی از شرکت بیرون رود زیرا آن صندلی برای شرکت است نه برای سهامدار حتی مالک سی درصد از سهام شرکت باشد.
سهام از نظر شکل به دو نوع با نام و بی نام تقسیم میشود:
سهام با نام
سهام با نام سهمی است که در ورقه راجع به آن نام صاحب سهم گفته شده باشد یا در دفتر سهام شرکت ثبت شده باشد. سهم ها عمدتا با نام هستند، در این صورت دارنده سهم معلوم و مشخص است و در محل شرکت دفتری وجود دارد که شماره ردیف سهام و نام دارنده در آن ذکر شده است. سهامی که در بورس ها مورد معامله قرار می‌گیرند نیز با نام هستند.
لازم است بدانید انتخاب سهام با نام به این جهت است که شرکت مایل است، شرکا خود را بشناسد و سیاست تجاری آن ایجاب می‌کند بداند سهام شرکت در دست چه اشخاصی است.
سابقاً شرکت های سهامی اغلب دارای سهام بی نام بوده اند و سهام با نام کمتر وجود داشت، ولی در دوران جنگ جهانی اول در شرکت های بزرگ اروپا که اقتصاد کشور را اداره می‌کردند، کشور های متخاصم در ممالک یکدیگر مبادرت به خرید سهام بی نام به منظور جاسوسی یا اخلال در امر شرکت می‌کردند. از این جهت این قبیل شرکت ها بیشتر سهام خود را به سهام با نام تبدیل کردند.
سهام بی‌نام
سهام بی نام سهمی است که حقوق صاحبان سهم بی نام ناشی از ورقه سهم است که به صرف قبض و اقباض قابل انتقال به دیگری است و هیچگونه تشریفات دیگری برای اعتبار انتقال آن ضرورت ندارد.
سهام بی نام به صورت سند و وجه حامل بوده و دارنده آن مالک شناخته میشود، مگر آنکه خلاف آن قانوناً ثابت شود. اگر کسی خواست سهام بی نام خود را بفروشد، کافی است که قیمت آن را دریافت و سهم را مانند اسکناس تسلیم کند. سهم در دست هرکسی مشاهده شد و همان فرد به عنوان مالک شناخته شده و می‌تواند از منافع شرکت استفاده کند؛ مگر اینکه شخص دیگری در دادگاه ثابت کند که سهم متعلق به او است و دارنده به ناحق آن را در تصرف دارد.
انواع سهام از نظر حقوقی
سهام عادی
سهام عادی که به دارنده خود، حق اعمال رأی در مجامع عمومی شرکت را داده و سود تقسیم شده در شرکت را دریافت می‌کند. سهام عادی عموماً بخش عمده ای از سهام منتشر شده را تشکیل می‌دهد. دارندگان سهام عادی (سهامداران) صاحبان اصلی مؤسسه هستند. هر سهام دار عادی در مقابل هر سهم، یک حق رأی دارد و می‌تواند در اداره و کنترل کردن مؤسسه از طریق حق رأی خود، دخالت کنند. سهام عادی فاقد سود تضمین شده هستند و در صورتی‌که مؤسسه سود تحصیل کند، در سود مؤسسه سهیم خواهند بود.
سهام ممتاز
سهام ممتاز که معمولاً حق رأی نداشته، اما در دریافت سود سهام، نسبت به سهامداران عادی، در اولویت قرار دارد. سود سهام ممتاز، درصد ثابتی از مبلغ اسمی سهام ممتاز است که میزان آن از قبل مشخص شده و در اختیار مجمع نیست. سود سهام ممتاز، باید قبل از سود سهام عادی پرداخت شود، حتی اگر شرکت به هر دلیل دچار زیان شود.
سهام انتفاعی
سهمی که صاحب آن، در قبال آن در شرکت سرمایه ندارد، بلکه به دلایلی شرکت آن سهم را به او داده تا اینکه فقط از سود شرکت منتفع شود و در حین تصفیه شرکت صاحب سهم نمی‌تواند ارزش اسمی سهم را مطالبه کند؛ در اغلب موارد از این سهام برای استهلاک سرمایه شرکت استفاده میشود.
انواع سهام از نظر ماهیت آورده
سهام نقدی و غیرنقدی
گفتیم که سرمایه شرکت از مجموع آورده های نقدی و غیرنقدی شرکا تشکیل میشود. در حقوق فرانسه به کسانی که آورده نقدی، یعنی پول، به شرکت می‌آورند، سهم نقدی و به اشخاصی که آورده غیرنقدی به شرکت می‌آورند سهم غیرنقدی اختصاص داده میشود.
به بیان دیگر سهام نقدی به سهامی اطلاق میشود که ارزش آن نقداَ پرداخت شده باشد یا بخشی از آن به‌طور نقدی و بخش دیگر از طریق تعهد پرداخت شده باشد. سهام غیر نقدی نیز عبارت از سهامی است که قیمت آن در قالب آورده غیر نقدی شامل ساختمان، خودرو ، ماشین‌آلات، لوازم اداری، مواد اولیه و نظایر آن تأمین شده باشد.
لازم به ذکر است آورده غیر نقدی باید تقویم و توسط کارشناس رسمی وزارت دادگستری تعیین ارزش شده باشد و گزارش مربوطه در اختیار مجمع عمومی موسس قرار داده شود. چنانچه آورده غیر نقدی توسط مجمع تصویب نشود، مدیون موظف است ظرف فاصله دو مجمع که حداکثر ظرف مدت یک ماه منعقد میشود، نسبت به تامین کسری ارزش آورده غیرنقدی اقدام یا تعهد خود را به صورت نقد تبدیل و تأدیه کند؛ در غیر این صورت تعهدات مربوطه درباره خرید سهام لغو و شرکت فرد دیگری از پذیر‌ه نویسان را جایگزین وی خواهد کرد.
سایر انواع سهام
سهام مؤسس
سهام مؤسس سهامی است که در ازای زحمات مؤسسان پس از تصویب مجمع عمومی به آنها داده میشود. دارندگان این نوع سهام، در اداره امور شرکت حقی ندارند و فقط پس از پرداخت سهام، بهره ای به آنها تعلق می‌گیرد. به‌بیان‌دیگر مزیت قابل انتقالی است که صاحب آن، به دلیل ارائه خدمات در تأسیس شرکت سهامی از قسمتی از منافع شرکت یا هنگام تصفیه شرکت از قسمتی از دارایی اضافه بر سرمایه باقی مانده شرکت برخوردار میشود.
سهام جایزه
سهام جایزه یعنی شرکت بجای پرداخت سود(به صورت وجه نقد) اقدام به توزیع سهام جایزه کند. سهام جایزه، یک نوع افزایش سرمایه است که سهامدار بابت سهام جدیدی که دریافت می کند، وجهی پرداخت نمی‌کند، بلکه وجوه آن از محل سود انباشته یا اندوخته ها کسر خواهد شد. معمولاً پس از انتشار سهام جایزه، با توجه به تعداد سهام منتشر شده، قیمت سهام شرکت در بازار، کاهش پیدا می‌کند. با این حال اصلاح ساختار مالی و معافیت مالیاتی تبدیل اندوخته ها به حساب سرمایه احتمالا باعث خواهند شد تا پس از چندی قیمت سهم افزایش یابد و سهامداران با توجه به افزایش تعداد سهام خود، منافع بیشتری به دست خواهند آورد.
سهام مدیریتی
سهام مدیریتی، میزانی از سهام یک شرکت که دارنده آن طبق اساسنامه اختیار تعیین حداقل یک عضو را در هیئت مدیره شرکت دارد. در واقع حقوق صاحبان سهام مربوط به سهامداران اصلی در یک شرکت سهامی، سهام مدیریتی گفته میشود.
سهامداران اصلی یا تعداد سهام منتشر شده زیادی دارند یا نسبتی از سهام شرکت را دارا هستند که به شکل قابل توجهی به آنها اجازه می‌دهد تا با حضور در هیئت مدیره اعمال نظر کرده و بر تصمیمات شرکت تأثیرگذار باشند.
چگونه می شود سهام یک شرکت را خرید؟
سال های قبل خرید و فروش سهام یک شرکت کار ساده ای نبود و خریدار یا فروشنده باید به کارگذاری بورس مراجعه می کردند و سفارش خرید یا فروش خود را در آنجا ثبت می کردند و منتظر می ماندند تا کارگذاری این کار را برایشان انجام دهد.
ولی شرایط اکنون بسیار متفاوت است و نیازی نیست برای خرید و فروش سهام هایتان از خانه بیرون بروید. فقط نیاز به یک موبایل ٬ تبلت و یا کامپیوتر دارید به اضافه اینترنت. همه کارها به سادگی با فشردن یک کلید و یا لمس صفحه موبایلتان انجام می شود.
برای شروع معامله گری در بورس باید از یکی از کارگذاری های شهرتان که از لیست زیر میتوانید مشاهده کنید یک کد بورس بگیرید و بعد از آن شروع به معامله گری کنید.
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
لیست تمامی کارگزاری های فعال بورس در ایران
کد بورسی چیست؟ راهنمای دريافت کد معاملاتی بورس
شرکت سهامی عام چیست؟ و فعالیت آن به چه صورت است
شرکت سهامی خاص چیست؟ و ویژگی های عمده ی این شرکت
بورس چیست؟ مفاهیم اولیه برای مبتدی ها
دیدگاهتان را بنویسید